Dầu hạt lanh và những công dụng không ngờ với sức khỏe

Hạt lanh là một trong những loại hạt được ví như “siêu thực phẩm” bởi nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Ngày nay, nó được sử dụng phổ biến và ưa chuộng trên nhiều nền y học khác nhau.

1. Tác dụng của Dầu hạt lanh theo y học cổ truyền

Con người đã sử dụng hạt lanh từ hàng nghìn năm nay. Ayurveda là một hệ thống y học Hindu truyền thống, cổ xưa nhất của người Ấn Độ có cơ sở triết học và thực nghiệm đúng đắn (Patwardhan và cộng sự 2004).

Dầu hạt lanh được cho là mang lại sức bền về tinh thần và thể chất bằng cách chống lại sự mệt mỏi và kiểm soát quá trình lão hóa. Theo Ayurveda, hạt lanh có các đặc tính như Madhura (cân bằng độ pH của da), Picchaila (dầu nhờn), Balya (cải thiện độ bền kéo hoặc độ đàn hồi của da), Grahi (cải thiện khả năng giữ ẩm của da), Tvagdoshahrit (loại bỏ nhược điểm trên da), Vranahrit (chữa lành vết thương) và hữu ích trong các rối loạn Vata (da) bao gồm khô da, da thiếu dinh dưỡng (Misra 1963). Dầu hạt lanh rất giàu axit béo thiết yếu (EFAs): axit linoleic (ω-6) và axit α-linolenic (ω-3) – các hợp chất có tác dụng điều hòa sự tổng hợp prostaglandin và do đó tác động lên quá trình chữa lành vết thương. Sự thiếu hụt EFAs dẫn đến phrynoderma da cóc/mổi mụn nhiều, dày sừng ở tay chân và vết thương lâu lành, …

Các chế phẩm từ dầu hạt lanh đã được sử dụng rộng rãi trong y học như một chất bao bọc và chữa lành vết thương trong điều trị rối loạn tiêu hóa (Ivanova và cộng sự 2011). Trong thời Trung cổ, dầu hạt lanh được sử dụng như một loại thuốc lợi tiểu trong điều trị rối loạn thận (Moghaddasi 2011). Hạt lanh được khuyên dùng như một loại thuốc chống ung thư (kết hợp với cỏ ba lá ngọt), thuốc giảm đau và giảm ho, và thuốc chống viêm (Tolkachev và Zhuchenko 2000; Moghaddasi 2011). Nó cũng được sử dụng để điều trị tàn nhang và các rối loạn liên quan đến móng (Tolkachev và Zhuchenko 2000).

2. Tác dụng của Dầu hạt lanh theo y học hiện đại

Hạt lanh có những lợi ích sức khỏe tiềm năng bên cạnh giá trị dinh dưỡng cao, chủ yếu do 3 nguyên nhân: thứ nhất, do hàm lượng axit béo ω-3 α-linolenic cao; thứ hai, giàu chất xơ hòa tan và không hòa tan; và thứ ba, do hàm lượng lignans cao, tác dụng như chất chống oxy hóa và phytoestrogen. ALA có thể được chuyển hóa trong cơ thể thành axit docosahexaenoic (DHA) (ω-3) và axit eicosapentaenoic (EPA) (ω-3). Những lợi ích sức khỏe của tất cả các axit béo ω-3 (ALA, EPA và DHA) đã được được báo cáo trong các bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, tiểu đường, ung thư, viêm khớp, loãng xương, rối loạn tự miễn dịch và thần kinh (Simopoulos 2000; Gogus và Smith 2010) (Hình 3). Hạt lanh cũng đã được báo cáo là có tác dụng chống loạn nhịp tim (Ander et al. 2004), chống xơ vữa (Dupasquier và cộng sự 2006, 2007), và chống viêm (Dupasquier et al. 2007), cải thiện chức năng mạch máu (Dupasquier et al. 2006).

Phòng ngừa và điều trị béo phì

Theo y học truyền thống, các tình trạng bệnh liên quan đến béo phì đã được điều trị và/ hoặc ngăn ngừa bằng cách sử dụng nhiều nguyên liệu thực vật bao gồm cả dầu hạt lanh (Singh và cộng sự 2011; Santos và cộng sự 2010).

Hạt Lanh đặc biệt có hiệu quả trong việc ngăn chặn cảm giác đói (Wanders et al. 2011; Kristensen et al. 2011), làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày và hấp thu các chất dinh dưỡng từ ruột non.

McCullough và cộng sự. (2011) báo cáo rằng tiêu thụ hạt lanh làm tăng đáng kể huyết mức độ ALA huyết tương và và tương quan nghịch với nguy cơ xơ vữa động mạch.

Tác dụng giảm khối u và ung thư

Mối quan tâm nghiên cứu về liên quan giữa việc bổ sung dầu hạt lanh và nguy cơ ung thư xuất hiện khi các bằng chứng dịch tễ học cho thấy mối quan hệ có lợi. Nghiên cứu trong các phòng thí nghiệm đã chỉ ra rằng hạt lanh ức chế sự hình thành u ruột kết, vú, da, phổi, tất cả đều cho thấy có khả năng bảo vệ chống lại ung thư vú, ruột kết và ung thư buồng trứng (Truan et al.2012). Mức insulin cao và yếu tố tăng trưởng giống insulin 1 (IGF-1) làm tăng nguy cơ ung thư bằng cách kích thích tăng sinh tế bào và tăng khả năng sống sót của các tế bào bị tổn thương DNA thông qua cơ chế chống Apoptosis (Sturgeon et al. 2011). Insulin trong máu cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh tuyến tụy và ung thư đại trực tràng (Pisani 2008). Nhiều nghiên cứu đề xuất rằng dầu hạt lanh được thêm vào chế độ ăn uống có thể làm giảm mức lưu thông của insulin và IGF-1 (Woodside và cộng sự 2006; Chen và cộng sự 2011a).

Hạt lanh có tác dụng giảm khối u vú, có thể do hàm lượng cao SDG lignan của nó (Truan et al. 2012; Chen et al. 2011a; Chen và cộng sự. Năm 2009; Saggar và cộng sự. 2010a, b; Wang et al. 2005). Hạt lanh và thành phần SDG của nó đã được chứng minh là làm giảm sự hình thành khối u thông qua việc giảm tăng sinh tế bào và hình thành mạch, cũng như tăng apoptosis thông qua điều biến thụ thể estrogen (ER) và yếu tố tăng trưởng (Saggar et al. 2010a; Chen et al. 2009). Tác dụng bảo vệ ung thư vú tiềm ẩn của lignans của lanh có thể là do hoạt động estrogen yếu của chúng và tính chất chống oxy hóa. Dầu hạt lanh với hàm lượng đặc biệt cao ALA cũng được chứng minh là làm giảm sự phát triển của khối u vú (MCF-7) hơn 33% so với nhóm đối chứng (Truan et al. 2010).